Burada bahsedeceğim konu, Julia Roberts1’ın başrol oyuncusu olduğu 2003 yılı yapımı “Mona Lisa Gülüşü2” isimli filmin bir sahnesi. “Sanat nedir?” sorusuna yanıt vermeyebilir ama bu arayışta, birey olarak düşünmemizi sağlayacak bir sahneden bahsedeceğim.
Sevgili Julia, bu filmde bir sanat tarihi hocasıdır. 1950’lerde geçen bu filmde Wellesley3 okulunun öğrencileri çok seçkin ailelerden gelen, son derece çalışkan ve zeki öğrencilerdir. Daha ilk derste, ders kitabının giriş konularıyla derse başlayan hocalarının ağzında laf bırakmadan, tüm tarihi eserler hakkında genel ve detay bilgileri verirler ve bunu sınıfın her bir öğrencisi yapar. Henüz, sevgili ders hocası öğrencilerine bilmedikleri bir konuda salık verememiştir. Ders ilerlerken, hocamız, dersi ilk kez aldıklarından haberdar olur ve çok şaşırır. Karşısındaki öğrenciler ilk kez aldıkları bir dersin kitabını, ders başlamadan önce hatmetmiş, içeriklerini öğrenmiş (ezberlemiş) ve hatta ek kaynakları bile incelemiş durumdadır. Öğrenecekleri birşey kalmamıştır ve dersi serbest olarak geçirirler. Sahne burada biter.
60x80cm, 2020
Bir sonraki derste sevgili Julia birşeyler yapmalıdır. Ya kendini ezdirecek veya öğrencilerine gününü gösterecektir. Bu niyet siz okuyucuların hayata bakışı ile şekillenir. Bana göre, sadece öğrencilerinin kapasitelerini ve alışkanlıklarını çözümleyerek sonraki derse farklı bir hazırlık yaparak girer.
Perdeye bir tablo yansıtır, gösterdiği tablo “Chaim Soutine4” imzalı karkas5 tablosudur.
Öğrencilerin daha önce gördüklerine benzemez. Julia sorar “Peki bu nedir?”. Kitaba bakar öğrenciler, “ama bu yok ki” derler. Hocaları, “Sizce bu eser iyi bir eser mi? Doğru ya da yanlış diye birşey yok düşündüğünüzü söyleyin” diye yüreklendirir öğrencilerini ama arada küçük bir de giydirme yapar: “Ne düşüneceğinizi söyleyen bir kitap yok, haydi…”
Biri “buna sanat denilemez bu grotesk” der. Diğeri “Sanatın Grotesk6 olmasına karşı bir kural mı var?” der. Bir diğeri “bu iğrenç birşey” der, bir diğeri ise agresif ve erotik bulur. Bir öğrenci “bu işin kuralları yok mu?” diye sorar, eleştiri yapabilmek için belirli kurallar olması gerektiğini düşündüğünden. Hemen yakınındaki arkadaşı “ elbette kurallar vardır” der.
…devamı bölüm 2’de…
——————————————————————————————————————–
1Julia Roberts: Julia Fiona Roberts Amerikalı yetenekli bir aktrist.
2Mona Lisa Gülüşü: “Mona Lisa Smile” isimli 2003 yapımı film.
3Wellesley Okulu: Wellesley Koleji ABD‘nin Massachusetts eyâletinde yer alan ve yalnızca kız öğrencilere eğitim veren bir yüksek eğitim kurumudur.
4 Chaim Soutine: (1893 – 1943), Belarus‘ta doğmuş, Yahudi, dışavurumcu ressamdır. Soyut dışavurumculuğun öncüsü olarak kabul edilir. Ayrıca, Rembrandt ve Chardin‘in örnek olduğu Avrupa’nın geleneksel resimlerinin de yandaşı ve destekçisi olarak da tanınmaktadır.
5Karkas: Sığırın Gövdesi – (1925), Albright-Knox Sanat Galerisi, Buffalo, New York
6Grotesk: Bir mimarlık terimidir. Eski Çağ Roma yapılarında bulunan tuhaf, gülünç figürlerden oluşmuş süsleme üslubu.
Kaynaklar:
https://www.imdb.com/title/tt0304415/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Chaim_Soutine